Vaderdag 2023. Wat moet je er over schrijven? Het was een mooie en warme dag. Dat sowieso. Mijn dochters waren er. Hartstikke leuk.
Het bezoek aan mijn eigen vader (“voel je niet verplicht, hoor!”, gaf hij via de telefoon door) kwam er vandaag niet van. Volgende week maken we het in Heerde goed.
“Voel je niet verplicht hoor”. Het zijn ook de woorden die ik naar mijn kids uitspreek. Vaderdag en wat aandacht voor je ouders: het hangt toch niet van deze wat door commercie gedreven kleuring af? Hoewel…… hoeveel ouderen leven niet in eenzaamheid? Voor hoeveel oudere vaders is deze dag een van de weinige dagen, dat ze hun kids wel zien? Verplichte kost, een verplicht nummertje… Het is even slikken, dan.
“Van je familie moet je het maar hebben”. Het is een typering die vaak met een wat negatieve lading en wat cynisch wordt gebruikt. In de beste families is er wel eens wat. Hommeles, discussies die wat uit de hand lopen, misverstanden die niet opgehelderd worden, crommunicatie, ruzie of hoe je dat ook wilt noemen. Irritaties (ze zeggen vaak meer over jezelf dan over de ander), die steeds grotere vormen aannemen. Waar het door veroorzaakt wordt is voer voor psychologen.
En natuurlijk voor de TV programma’s, die familierelaties helemaal uitpluizen, als er wat speelt. Het gaat dan voornamelijk om effectbejag, het in beeld brengen van emotie, want dat is goed voor de kijkcijfers. Programma’s als “het spijt mij” of het “familiediner” zijn er in ieder geval groot mee geworden. Toch kan het gelukkig ook anders lopen.
Ik moest er aan denken toen ik een foto van mijn dochter kreeg doorgestuurd. Een foto van mijn vader en zijn broer (twee mannen op leeftijd: echte tachtigers), die afgelopen zaterdag gebroederlijk het graf van hun ouders en zussen aan het onderhouden waren. Ze komen uit een gezin met 7 kinderen. Met z’n tweetjes en hun zus zijn ze nog over. Hun vader (mijn grootvader) al vroeg overleden. Hun moeder eigenlijk ook. In 1962 al. De herinneringen aan vroeger zijn wat vervaagd, maar het respect voor “vader” en voor “moeder” (die er zo lang alleen voor stond, voordat ze in 1962 aan die afschuwelijke ziekte overleed) blijkt uit de manier waarmee ze over hun ouders spreken. Het is mooi om te zien en het is ontroerend hoe de beelden (met hun eigen invulling) van vroeger levend worden gehouden. De verhalen over vroeger, vertellen ze aan elkaar door, bevestigen en herhalen ze. En daarmee wordt de herinnering min of meer levend gehouden.
Het was al een tijd geleden afgesproken. Mijn dochters wonen in de buurt van de begraafplaats, waar het familiegraf van mijn grootouders ligt. De Tolsteegbegraafplaats in Utrecht. Afspraak was dat ze er samen met mijn vader en oom een keer naar toe zouden gaan om het graf er weer netjes uit te laten zien. Er is veel over te zeggen. Ik vind het een mooi beeld, waar niet zoveel woorden aan toe gevoegd hoeven te worden. De foto spreekt boekdelen. Ze hebben als kinderen (als half-wezen) veel gemist. Ook veel gemist van hun moeder, die dat grote gezin draaiende hield en de winkel (sigarenzaak Verboom in Utrecht, Choorstraat 31) ook nog eens open moest houden. Hoe mooi is het als je dan zo liefdevol als broeders samen met je handen in het grind op het graf, het gedenken en herinneren weer wat kleur mag geven?
Familiezaken. Familierelaties: vaak gaat het goed, soms zijn ze verbroken. In het gezin van mijn ouders (waar ik ooit het levenslicht mocht zien) zijn we in harmonie en met oog voor elkaar opgegroeid. Natuurlijk speelde er in het gezin ook wel eens wat. Waar niet zou je zeggen? Maar rimpelingen in de relatie tussen mijn vader en moeder werden -als ze er al waren- vaak in de slaapkamer glad gestreken, uitgepraat en met Sinterklaas met een spitsvondig gedicht of passende surprise, een knipoog en een glimlach afgesloten.
We lopen de deur niet bij elkaar plat, dat moet gezegd worden. We zien elkaar soms tijden niet, maar als we elkaar zien, dan is het goed. Dan gaan de gesprekken verder, waar ze eerder gebleven waren. Dat gaat onderling met broers en zus zo, dat gaat ook zo met onze kinderen: de neven en nichten. Het gaat er vaak gezellig aan toe. Je groeit uit elkaar en toch blijf je (blijven ze) met elkaar verbonden. Je bent er als het nodig is. Mooi is dat.
Het is ook fijn voor mijn ouders. De bescheidenheid zelve, op de achtergrond (mijn vader wat meer dan mijn moeder), maar altijd in harmonie met de omgeving. Soms om de lieve vrede ten koste van jezelf, denk ik wel eens. Wij kregen er als kinderen wat van mee natuurlijk (met de paplepel ingegeven zelfs) en het is mooi om te zien dat mijn ouders er ook weer wat van terug krijgen. Kinderen, schoondochters en zwager, neven en nichten: ze zijn er, staan er als het moet. Een mooie warme kring, mensen, die ook wat weg te slikken hebben in deze periode van afscheid nemen. Want dat is natuurlijk wel het geval, nu mijn moeder steeds verder in de dementie en de schemering verdwijnt. Het is moeilijk voor ons allen (al veel over geschreven op deze plek), het is moeilijk voor mijn vader en dat is dan ook weer moeilijk voor ons. Je ziet het lijden, je ziet het verdriet, je voelt de pijn van de eenzaamheid. We staan er om heen, we zijn er als het wel en niet nodig is en tegelijkertijd ben je en voel je je onmachtig. Het is ook vreemd om je ouders te zien veranderen, de irrationaliteit te zien van de keuzes die in emotie en verdriet worden gemaakt. Het vasthouden, terwijl je eigenlijk moet loslaten. “Maar je wilt natuurlijk niet loslaten, je wilt dat het blijft zoals het was en feitelijk al niet meer is.”
Een wat zwaar beladen blog deze keer. Hoewel. Misschien is dat het wel niet. Twee oude mannen die gezamenlijk een graf verzorgen, respect voor hun ouders, familie die om ouders heen staat. Hoe mooi is dat eigenlijk? Van geslacht tot geslacht. Het zal je familie maar zijn. Het is mooi om het door te geven en er onderdeel van uit te maken.
Reactie schrijven