vogelnest · 01. september 2024

Waarom wist ik dat niet?

Op deze plek schrijf ik regelmatig over mijn ouders. Mijn moeder lijdt aan dementie, waarbij vergeetachtigheid steeds meer wordt vermengd met warrigheid en het verlies aan begrip over tijd, plaats en positie. Het is triest en verdrietig om je moeder zo te zien verdwijnen. Het is ook gek. Ze is nog steeds je moeder, je kunt haar nog steeds omarmen, knuffelen en vasthouden. Haar blik is echter leeg. Echt contact maken doe je niet meer, hoewel…. Aan de hand van foto’s of een liedje komt er soms ook gewoon iets terug van hoe ze was. Het maakt de situatie voor de mensen om haar heen alleen maar verwarrender. Met name voor mijn vader is het niet te bevatten: onbegrijpelijk. Er is al eerder op deze plek over geschreven.

Wat ook bij de ziekte hoort, is het verlies aan decorum. Voor wie mijn (oude) moeder of de "Henny van vroeger" kent, weet dat ze een flapuit was. Ondeugend ook, altijd vrolijk, altijd in voor een mooie grap. Ze kon soms ook onbedaarlijk lachen en plezier hebben om iemand met een gekke neus, een vreemde bril, een toupet die scheef zat, een verkeerd geknoopt overhemd of alles wat afwijkend was van de standaard.

Een “enfant terrible” werd ze thuis (vroeger) nog wel eens genoemd, misschien ook wel gewoon vanwege een enorme dosis aan ADHD: springerig, beweeglijk, ook als het ging om de aandacht die ze gaf aan…. alles wat haar opviel.

Er was altijd wel iets in haar omgeving wat tot plezier en een belachelijke situatie leidde. Ze zag ook altijd de gekke dingen, die afwijkingen die tot het lachen, gieren en brullen leidden. De slappe lach, met haar typerende hikkende schaterlach. Niet zozeer om de ander belachelijk te maken overigens. Ze vond de situatie gewoon grappig. En achteraf kon ze daar dan enorm veel plezier om hebben. Knap was (het zal met de opvoeding te maken hebben gehad), dat het lachen geen uitlachen was en dat het plezier pas vaak achteraf ontstond (de persoon in kwestie zal er weinig van mee hebben gekregen).

Dat ondeugende heeft mijn moeder nog steeds. Ze ziet ook alles wat in haar beleving afwijkend of grappig is. Ze is ook nog steeds de flapuit, die ze altijd was. Wat er wel veranderd is, is dat de “wacht voor haar lippen” weg is. Ze zegt direct wat ze ziet en wat haar opvalt en dat doet ze ook niet meer met gedempte stem. Mijn bril vind ze (met die oranje onderkant) maar een vreemd ding, de marrokaanse man op straat heeft wel een heel erg lelijk gebit of een te donkere huid en die verpleegster op de afdeling (niet de dunste overigens) heeft wel een hele dikke kont. Haar mede bewoners maakt ze er grinnikend (en zonder haar stem te dempen) met heel veel plezier op attent. Tja…. Het hoort bij de ziekte.

Het maakt wel dat mijn vader (die zich schaamt voor het ongeremde becommentariëren van anderen) niet meer met haar over straat durft te wandelen.

Het maakt haar wereld wel opnieuw weer een stukje kleiner. Haar wereld wordt kleiner en ze gaat helaas steeds meer achteruit. Dat doet best pijn. Wat ook pijn deed was het bezoek vorig weekend aan haar. Het was de eerste keer dat ze bij onze ontmoeting niet wist, wie ik was. Ze wist dat het goed zat, maar….. of ik nu haar jongere broertje was, haar man of iemand anders uit de kring om haar heen…

Wie ben jij ook al weer? (Zelfs de gekke oranje bril kon ze niet plaatsen)…

Ik ben je zoon mam, je oudste zoon….

“O ja, dat weet ik toch wel, lieverd…..” was het antwoord.

En wie is dat dan? was de vervolgvraag, terwijl ze naar Irene knikte. Dat is Irene, moeke, dat is mijn vrouw, jouw schoondochter.