Nog steeds in Beijing, waar om kwart over 5 de wekker gaat. Het zal het begin zijn van een dag, die je niet snel kunt vergeten. Een bezoek aan een van de wereldwonderen: The Great Wall. Om 6 uur rijdt zoals afgesproken onze chauffeur voor. De gids is er al. We hebben gisteren besloten om niet om 08.00 uur te vertrekken, maar op dit idiote tijdstip. Onze gids heeft dit nog nooit mee gemaakt. Het blijkt achteraf de beste keuze. We zijn de verkeersdrukte voor en bereiken na 2 uur rijden de muur. We hebben gekozen voor een wat minder bekend stuk muur. Ook omdat deze voor een groot deel nog in originele en vervallen staat is. Het is de muur bij Jinshanling. Om er te komen moeten we met de auto een stuk off the road. Onze chauffeur heeft er moeite mee, maar wij denken met enig plezier terug aan onze trip door Mongolië.

We hebben geluk dat de kabelbaan het doet en we in een rustige ambiance, zonder al te veel publiek, naar boven kunnen. Persoonlijk moet ik even over een drempel, want ik heb het niet zo met dergelijke "hoogte overbruggers". Maar het scheelt tijd en belangrijker een energie vretende klim. Die energie zullen we op de muur nog keihard nodig hebben, zal blijken.

Bovenop de muur begint het ademloos om je heen kijken. De muur is overal en in de ochtendnevel zie je de contouren van de torens en de verdedigingswerken. We wandelen eerst een oud deel over, nog niet gerenoveerd. De zon neemt snel in kracht toe en rond een uur of 10 is het ruim boven de 30 graden, kunnen we onze t-shirts uitwringen en doen de benen en spieren pijn van het klimmen en het dalen. Het is heftig, maar...... het is in alle opzichten meer dan de moeite waard. Alleen het idee al, dat je op de muur staat, de Chinese muur, geeft al een kick. De vergezichten, de wandeling en de mensen die je tegenkomt doen de rest.

Letterlijk en figuurlijk alweer een hoogtepunt van onze reis. Er is veel over te schrijven en te zeggen, maar dat doet het beeld en de ervaring te kort en geen recht. We zijn er geweest en de foto's zeggen eigenlijk niet eens genoeg. Foto's maken doe je met groot plezier. De muur, de mensen en al die stereotype gezichten en momenten. Dat zijn wij overigens ook: een gewild foto object, waarbij vooral Bertus veel gevraagd wordt. Er wordt zelfs voor hem gezongen en een naturalisatie verzoek zal zeker in overweging worden genomen.

We lunchen bij de uitgang en rijden terug naar Beijing waar we nog een theeparadijs bezoeken. In de vroege avond zitten we in het zitje op de binnenplaats van ons hotel. Uit de zon, uit de wind. Nagenietend van een prachtige dag. We sluiten die af in een restaurant aan de rand van onze hutong. Mooie maaltijd met prachtige en heerlijke gerechten. Morgen vliegen we naar huis. Het zit erop. Het was gaaf, echt heel erg gaaf!

Een tweede dag in Beijing. Het belooft een warme dag te worden. De gids heeft het programma omgegooid. We zouden eerst naar de great wall gaan, maar met de voorspelde 37 graden, lijkt dat geen goed idee. Dat wordt morgen. Dan wordt het maar 36 graden. Ik ben blij dat ik een korte broek bij heb, in ieder geval. 

Vandaag hangen we de toerist uit. We hebben een fantastische gids. Een jonge dame die geen blad voor de mond neemt. Bertus wordt al snel de happy Boedha genoemd en ik krijg ook wat tips over mijn figuur. Gedurende de dag, geeft ze het ook aan, dat als ze met ons getrouwd zou zijn: "alleen nog maar groente, geen vlees en alleen nog maar een bepaald soort thee". Ondanks deze vrijblijvende adviezen en de oplopende temperatuur blijft de stemming goed.

Als eerste staat de verboden stad op het programma. We lopen over het grote plein en mengen ons onder de chinezen, die vandaag ook toerist zijn. Naar mijn mening enorm veel, maar Bertus geeft aan dat het wel mee valt. Bij een vorig bezoek waren het er in ieder geval echt veel, merkt hij op.

We dringen ons door de menigte en bewonderen de gebouwen en hetgeen altijd verboden terrein was. Als je je een beeld probeert te vormen over hoe het vroeger was in deze verborgen stad de dag door te brengen, gaat het toch wat meer leven. Het is in meerdere opzichten in ieder geval indrukwekkend. Westerse toeristen zie we amper of niet.

We kiezen voor een vroege lunch. Rond een uur of 11 glijden de knoflooktenen (groen van kleur) naar binnen. Een heerlijke maaltijd in ieder geval. Vervolgens naar het Olympisch dorp. In de brandende zon. Het is grappig om te zien hoe ze dit nieuwe stadsdeel heb ingericht. Triest als je je bedenkt dat hier hele volkswijken voor geruimd zijn. De chinezen om ons heen lijken echter trots en vermaken zich zeer met allerlei selfies, die wij dan ook maar maken.

Het slotstuk van vandaag zou eigenlijk het zomerpaleis zijn. Een mooie locatie, met een prachtige tuin, een tempel die boven alles uit kijkt en een heerlijk meer. Ook veel chinezen overigens. Het is prachtig om foto's te maken, maar een object op de gevoelige plaat vastleggen, zonder een voorbij schietende chinees in het vizier te krijgen is onmogelijk. De tocht over het meer geeft even rust en ieder geval wat ruimte om de monumenten vast te leggen.

Het slotstuk wordt echter een theater voorstelling, die de gids ons nog aanraadt. Het is een soort acrobatische show en performance, die zijn weerga niet kent. Onvoorstelbaar: nog nooit zoiets gezien. Wij waren de enige twee westerlingen in een zaal vol autochtonen, die met open mond en met veel 'aaaaaaahhhs' en 'oooooohhhs' de zaal van geluid wisten te voorzien. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de twee westerlingen net zo meededen bij het fabriceren van dergelijke kreten....

Het is best een vreemd idee. Meer dan 149 uur verder, om precies te zijn 7643 km met de trein. Beijing. Onze eindbestemming. We hebben het gedaan. Het was gaaf, erg gaaf. Geen moment verveling, de kadans en het ritme van de trein, de vergezichten, de gesprekken, de toevallige ontmoetingen, de verschillende indrukken en lees verder vooral de andere Blogs, zou ik zeggen.

We zijn nu dus in Beijing. Vanmorgen in de trein rond een uur of 5 wakker geworden. Het wordt steeds vroeger. De opkomende zon gezien boven al weer een ander landschap. Bergachtig, kleine dorpjes, grote steden: "this is China".  De bloesem bloeit, op de hellingen een soort paars-rose mimosa. Richting Beijing wordt het landschap bergachtiger we rijden langs rivieren, stuwmeren en prachtige bergketens. Het had wat weg van de Verdon en de prachtige Gorges, maar.... dan toch weer anders.

Mijn wintermuts en sjaal heb ik diep weg gestopt in mijn rugzak. Het is mooi weer in Beijing. Om niet te zeggen zomers. Op het station werden we opgehaald door een chauffeur. Hoe luxe kan je het hebben. We zitten in een klein maar prachtig hotel in de wijk (hutong) Dengcao. Eigenlijk niet eens zo ver van het grote plein. We zijn daar nog niet geweest. Dat doen we morgen of ovemorgen. Wel door het nieuwe centrum. Wat een gigantische moderne stad is Beijing, alles wat je in Europese hoofdsteden ziet, zit er ook, maar dan wel wat maatjes groter. Luxe, luxe en nog eens luxe. De gewone wijk is er ook. Daar ligt ons hotel, met laagbouw woningen, kleine straatjes, waar het leven zich op straat afspeelt. Terug uit het moderne centrum, zijn we door onze hutong geslenterd. Het is hier zo mooi, er zijn zoveel mensen op straat en overal wordt gewerkt. De stad is overigens betrekkelijk stil. Bijna elk voertuig (brommers, bakfietsen, auto's) rijdt elektrisch en daarnaast zijn er ontelbaar fietsers. Op straat wordt gekaart door groepjes mannen en zelfs de politie fiets op een soort vouwfiets (met sirene) elektrisch.

In het centrum dachten we nog even een snelle hap te doen. mcDonalds had gekund, maar was geen echte optie. Het werd het Roast Duck Restaurant. En niet alleen vanwege het feit dat een restaurant was met een Engelstalige duiding van dat wat je er zou kunnen krijgen. Je zou er toch ook een Engelstalige menukaart kunnen krijgen, was de aanname. We hebben ons daar toch nog wat in vergist. Je hebt een beetje trek, wil eigenlijk een soort snack en komt terecht in een redelijk groot restaurant. We vragen nog even naar die Engelse menu kaart of uitleg, maar die schijnen ze nog uit te moeten vinden. Het wordt weer een gok door zomaar wat aan te wijzen op een lijst waar je in ieder geval niet voor- en hoofdgerechten van elkaar kunt scheiden door een rubricering of iets dergelijks.

We kiezen voor een chinese tekst, waar de letter A in voor komt. Achteraf blijkt dit een Menu A keuze te zijn en dat hebben we geweten. Wat kan een tafel vol komen te staan, wat een werk kan je van een eend maken en hoe moeilijk is het om met stokjes een soort pannenkoek te vouwen om een stukje eend, die je in suiker moet deppen en tot een soort loempia moet verbouwen samen met wat groente en wat saus. De dame die ons bedient, legt het uiteindelijk toch even uit en doet het zelfs voor. Het vreemde aan het menu is overigens dat sommige gerechten in 3-voud worden opgediend. Kortom..... het was heerlijk, het was veel.... en als het zo blijft hoeven we nooit meer te eten...

We zijn er weer: op het spoor. We laten ons opnieuw meeslepen door het ritme van de trein. Het landschap trekt aan ons voorbij. Mongolië in al haar schoonheid. De zon schijnt, de lucht is blauw en de trein heel erg lang. Deze keer zijn er wat meer Nederlanders aan boord. We merkten het vanmorgen vroeg bij het in de trein stappen in Ulaan Baatar. We waren niet de enige Europeanen op het station. Italianen, Engelsen, Fransen en Nederlanders. 

Om half 6 wakker vanmorgen. Onrustige nacht. Een kwestie van tandenpoetsen, spullen pakken en naar beneden lopen. Om kwart over 6 was onze chauffeur er. Het is maar een korte rit naar het station. Daar stond de trein al klaar, zonder loco overigens. Die werd wel snel aangekoppeld. Blijft leuk om te zien hoe dat in z'n werk gaat.

Het landschap dat aan ons voorbij trekt, is onveranderd mooi. En toch verandert het langzaam. Het lijkt vlakker en nog opener te worden. Er graast vee, er liggen kadavers: alleen de gieren lijken groter (en dat is ook gewoon zo: het zijn prachtige maar enorme vogels). Herders op het veld, houden zich bij de kuddes op, midden in de woestijn (want daar rijden we inmiddels) staan op de meest willekeurige plekken, echt in de middle of nowhere mongolen met een vlaggetje in hun hand, alsof ze een trein een station binnen loodsen. Het brengt mijn reisgezel op het idee om zijn magistrale koffer open te trekken en daar allerlei ballonnen en oranje slingers uit te toveren. Het is tenslotte Koningsdag. My goodness, denk ik nog: als we maar geen bekenden tegen komen. Een echte republikein met een oranje slinger om zijn hoofd. Gekker moet het niet worden: de oranje ballonnen zijn nog van de Rabobank ook...

Boven het land zien we soms windhozen van zand. Het typeert het desolate, het woestijnkarakter van deze omgeving. Steeds verder van huis, steeds dichter bij Beijing, onze eindbestemming. In sommige woestijnstadjes stoppen we, kunnen we even de benen strekken en kom je de dames met hun winkelwagentjes en koopwaar weer tegen. Het komt goed uit, want we hebben eigenlijk te weinig inkopen gedaan voor dit laatste deel van de treinreis. Je ziet ook werklui, helemaal zwart van het roet. Je zou verwachten dat het mannen zijn, die in de vele kolenmijnen werken, waar we aan voorbij rijden, maar deze kerels werken gewoon bij het spoor.

Terwijl Nederland wakker wordt en de eerste aubades plaatsvinden (07.45 uur), loopt bij ons de temperatuur in de trein op. We rijden al een paar uur door de Gobi woestijn. Onze voorraad water slinkt gestaag. De provodnidka's (als ze hier ook al zo heten) hebben de ramen aan de zonzijde geblindeerd. We laten het maar zo. Van prairie gaan we over in zand en andersom.

Bij de grens met China, aan de kant van Mongolië komt een heel regiment aan mongolen de trein in om weer allerlei controles uit voeren. Daar trekken ze 2 uur de tijd voor uit. Vervolgens rijden we de grens over (we zijn in China), waarbij de chinezen het hele circus nog eens over doen. Zij trekken er echte 4 uur voor uit. Dat combineren zij overigens met het wisselen van de onderstellen van de trein. De rails in China zijn breder of smaller en dat betekent dat de onderstellen worden gewisseld. Wij mogen de wagon niet uit, maar zijn er getuige van dat onze treinstellen in een enorme loods wordt losgekoppeld en wordt opgelicht. De oude wielen worden er onderuit gehaald en we krijgen nieuw. Een logistieke operatie met heel veel chinezen, die hun werk routinematig uitvoeren. We wachten de afronding van dit proces niet af, zijn doodop en gaan naar bed in een bloedhete trein.

Wandelen door Ulaan Bataar. Dat stond vandaag op het programma. Als je de reisfolders moet geloven is deze stad niet echt heel bijzonder. Het is inderdaad geen Parijs of Londen. Een oud centrum is ook niet echt te ontdekken. Kraak noch smaak zou je inderdaad kunnen stellen. Hoe anders is de realiteit. We hebben uren door de stad gesjouwd, geslenterd en genoten van het leven in  een stad die oude en nieuwe gebouwen met elkaar afwisselt. Er is waarschijnlijk geen welzijnscommissie die er op let of nieuwbouw wel past bij oudbouw. Dus een fraai geheel is het ook weer niet, maar toch.... 

We namen vanmorgen vroeg de bus. Geen tickets gekocht, maar gewoon ingestapt en de chauffeur verblijd met een briefje van 1000. Een ritprijs kost ook 500 dus dat kwam goed uit. Chauffeur waarschijnlijk ook erg blij. Uitgestapt vlakbij een complex met kloosters (de Gandantegchenling monastery), dat we als eerste wilden bezoeken. 

Vanaf de bushalte naar het klooster wandelend, wordt onze aandacht getrokken door een rij scholieren met rode petten en helmen op. Ze staan opgesteld in rijen en ze gaan examen doen: metselen en andere werkzaamheden die aan de bouw kunnen worden toegeschreven. Ze worden toegesproken door de directie van de school en wat hoogwaardigheidsbekleders. Omdat brutalen de halve wereld hebben en niemand mij tegenhoudt, ga ik tussen de groep hoogwaardigheidsbekleders staan, zodat ik wat foto's kan maken. Een grappig gezicht en dan bedoel ik de scholieren, hoewel ook ik wel wat verbaasd werd aangekeken.

De kloosters zijn indrukwekkend. We maken veel foto's, voorzover we dat mogen, en nemen deel aan een ceremonie. We luisteren naar de mantra's, kijken hoe de monniken hun eten (rijst en soep) wegkanen en naar de rituelen die daarbij horen. Je ziet met hoeveel liefde door vrijwilligers wordt meegewerkt. Persoonlijk was ik erg geroerd door de twee mannen die een oud vrouwtje begeleidden bij haar gang langs de gebedsrollen. Het was meer dan bijzonder. Gewoon om er bij te zijn. Stiekum ook wat gefilmd en wat foto's van de dikke monnik gemaakt, die de baas was van het hele spul. Ik kon het niet laten.

De wandeling zetten we voort, we zien dat ook hier de brandweer uitrukt, we gaan op in de massa kinderen op een schoolplein, die hinkelend en tikkend, dezelfde spellen doen, die wij vroeger op de basisschool deden, en genieten van alle gezichten en activiteiten op straat. De verkopers op de markt: verveeld of vrolijk met plezier in het werk. Mensen maken de stad mooi en dat zie je. Een stad die misschien kraak noch smaak heeft, komt tot leven (het feit dat de zon schijnt en het een graad of 18 is, helpt ook, natuurlijk) en mensen/gezichten bepalen het beeld.

Dat beeld wordt helemaal mooi als we, na een bezoek aan een dinosaurus museum, in een soort culturele manifestatie terecht komen op het grote plein. In verschillende klederdrachten wordt iets van Mongolië getoond. Het is mooi om de blije en trotse gezichten te zien en het is meer dan grappig om naar de mongoolse René Froger en de mongoolse Willie Alberti te luisteren.

We bezoeken nog een klooster/museum (Choijin Lama Monestery), ingebouwd tussen wolkenkrabbers. Werkelijk prachtig. 

Bij deze blog deze keer veel foto's met gezichten. Kraak noch smaak? Vergeet het maar: Ulaan Baatar: is een leuke en mooie stad!

Sommige cowboy films laten een beeld zien van de prairie, waar restanten van planten over de grond rollen, voortgestuwd door de wind. Daar moest ik onderweg naar Ulaan Baatar toch even aan denken, toen de wind toenam en her en der kleine tornado's van omhoog gezogen zand zich over het land verplaatste. Helaas heb ik er geen foto van kunnen maken, maar onderweg kwamen we op een gegeven moment zelf ook in zo'n kleine windhoos terecht. Je weet niet wat je mee maakt. Het hoort bij het ruige land Mongolië, waar het in een voorjaarsmaand vier jaargetijden op een dag kan laten zien. Dat maken wij nu ook mee, want vanmorgen bij Turtlerock, scheen de zon, was het windstil en de hemel strakblauw. Je voelde niet eens dat het gevroren had.

We dronken nog even thee bij onze gastvrouw en gingen op weg naar Djenghis Kahn. In het gebied waar Djenghis is geboren, is een aantal jaar geleden een reusachtig beeld van hem opgericht. 40 meter hoog zit hij daar op zijn paard. Via de staart kom je bovenop het beeld en kan je de wijde omgeving bewonderen. Want bewonderen, blijft het. Djenghis is als koning van de mongolen nog steeds de nationale volksheld, zoveel jaren na zijn dynastie. Een man van het volk, een soort 'burgerking'.

Vanaf deze plek nemen we afscheid van het traditionele en 'buiten' Mongolië. We hebben een dag of 6 als echte "die-hards" kou, wind en het ruige land doorstaan en als ik dit zo opschrijf, realiseer ik me dat overdrijven ook een kunst is. We hebben genoten, maar zijn ook blij dat we nu even naar Ulaan Baatar kunnen, in een gewoon bed kunnen slapen en misschien wel het allerbelangrijkst gewoon een douche of bad kunnen nemen.

Rond een uur of een, na een uitgebreide Koreaanse lunch, zijn we bij het hotel. We nemen afscheid van onze gids en de chauffeur en veranderen de hotelkamer binnen 5 minuten in een slagveld, met open koffers, rugzakken en alle zooi die we die we in de afgelopen week verzameld hebben. De douche is heerlijk, het water richting afvoerputje zwart. Scheren is ook een verademing. 

We waren al toeristen, maar na de opfrisbeurt zijn we het helemaal. Met het fototoestel op de buik, wandelen we door Ulaan Baatar. Het is best warm (een graad of 15 in de zon), het is druk en tussen de moderne gebouwen en winkels ontdekken we ook de vergane glorie van de oude stad en krijgen we iets mee van het rijke verleden. We genieten van het leven op het grote centrale plein voor het centraal museum, waar studenten ons in hartvorm welkom heten, waar spellen worden gedaan en waar een ieder van de lente zon geniet.

Tussen de auto's en autodampen door bereiken we iedere keer levend de overkant van de straat, we bezoeken een museum en ontdekken nog wat moderne kunst, waar Bertus helemaal gek van is. De agenten op straat kunnen niet van het zonnetje genieten: ze regelen het verkeer (volgens mij wordt de chaos alleen maar groter) en fluiten en zwaaien zich helemaal ongans. En wij.... wij genieten van de moderne stad, zijn even helemaal klaar met al die oosterse en onbegrijpelijke menu's en halen (ook omdat we na de uitgebreide lunch nog steeds aardig vol zitten) een hamburger, een Pepsi cola en wat frites bij de Burgerking! Best lekker en het is weer eens wat anders....

Het huisje waar we zondagavond zijn beland, laat zich het best typeren met het woord eenvoud. De kamer met de vijf bedden is de grootste ruimte. Ik schat 4 bij 6 meter. Dan is er nog een soort werkruimte, waar je de was kunt doen en waar een vriezer staat (het ziet er uit als een garage, maar is vroeger een kleine stal geweest) en tenslotte is er een klein kamertje dat een combinatie is van keuken, slaapkamer (daar slaapt onze gastvrouw) en woonkamer. De ruimte is ongeveer 2,5 bij 3 meter. Ik kan er niet rechtop staan. En dat is maar goed ook, want om naar buiten te gaan moet je nog eens extra bukken. De achterdeur is een soort plank/schot, waar een kleed tegenaan is gespijkerd. Dat geldt voor de voordeur ook, maar die is iets groter. 

Via de achterdeur bereik je het erf waar de koeien staan en waar vooral veel stront ligt. Die bodembedekking is overigens een mooie voorbereiding tijdens de gang naar de bekende planken, die ook hier het toilet vormen. Vanmorgen vroeg vanuit die hoek in de inmiddels bekende hurk-stand de kalfjes en koeien (die eigenlijk met dezelfde grote boodschap bezig waren) mogen aanschouwen. Een met de natuur, zullen we maar zeggen. Maar het went. Op de weg terug zie je dat ieder al weer aan het werk is. De koeien worden gemolken en het vee wordt van de binnenplaats gejaagd.

De gastvrijheid is overigens ongekend. Het is voor Nederlandse begrippen zo onwerkelijk om in die kleine leefruimte ook gewoon onderdeel van het gastgezin te zijn en de beperkte 'private space' ook met buitenstaanders te delen. Dat heeft overigens ook wel nadelen, want rond kwart voor 6 kwam onze gastvrouw de kamer met de vijf bedden al binnen stormen om de kachel aan te steken.  Het was lief bedoeld, maar het was voor ons echt veel te vroeg en zelfs het toch wel gangbare 'goedemorgen!'  kon er niet vanaf. Maar wellicht heeft dat met de taalbarrière te maken.

We zijn weer verder gereisd. Eigenlijk terug naar Ulaan Baatar (onze gids noemt het UB) en daarna door naar het Terelj park. Het wordt eentonig, maar ook hier prachtig. UB is dat eigenlijk niet, als je daar zo doorheen rijdt. Hoewel. We beklommen aan de rand van de stad een berg naar een memorial, waar je een fantastisch zicht hebt op de stad. Het nieuwe deel met de hoogbouw en op de heuvels de laagbouw. Er zit een soort gelaagdheid in. In het centrum dure kantoorgebouwen, appartementen en hoogbouw, meer naar de rand de gewone huizen en vervolgens de krotten en de Gers. Die Gers vind je overigens ook tussen en zelfs op de flats.

Het Terelj park is bijzonder mooi. Het landschap verschilt wat van het gebied waar we eerder waren. Hier meer bergen en rotspartijen. Je zou ze ook in west Europa kunnen tegenkomen. Het verschil wordt gemaakt door de gebouwen, door de tempels en de gedenkplaatsen. En misschien ook wel door turtle rock. Een bijzondere rotspartij in de vorm van een schildpad. We bezoeken een meditatie centrum hoog in de bergen. Het is in z'n eenvoud ook weer bijzonder. We lopen de 108 treden naar boven, draaien de 108 gebedsrollen met de 3 miljoen mantra's, lezen de 108 uitspraken van Budha en krijgen uiteindelijk kappen om onze schoenen om de tempel te betreden. Het is stil in de omgeving en er zijn amper of geen toeristen. Dat maakt het voor ons extra bijzonder en goed getimed. 

We slapen vanavond op een soort camp-site voor Gers. Grappig. Wij zijn de enige gasten. De andere Gers zijn leeg. Bij de gastheer drinken we thee en leggen we een spelletje kaart. Een mongools kaartspel, waar onze gids in zijn enthousiasme of fanatisme twee keer het spel wint. 

Daarna drinken we in de zon, voor onze Ger nog een glaasje Vodka. Wel uit de wind, want het blijft anders veel te koud. We genieten van de stilte, van de buizerd die laag overvliegt (het is zo stil dat je hem hoort vliegen!) en praten over het vervolg van onze reis. Morgen nog wat touren in de omgeving van UB, slapen in een hotel op een normaal bed en daarna gaan we verder met de trein! Peking komt steeds dichterbij.....

Het was vannacht gelukkig niet zo heel erg koud in onze Ger, hoewel de kachel al snel is uitgegaan. Mest brandt korter en minder goed. Je zou verwachten dat het bij het branden stinkt, maar... dat valt eigenlijk reuze mee.

Na het ontbijt hebben we een tocht op een kameel gemaakt. Onze gastheer heet Moeghi. Zo heette de vorige nomade die onze gastheer was toevalligerwijs ook. Terwijl de eerste Moeghi voornamelijk paarden en Yaks hield, richt deze gastheer zich op kamelen en schapen. Na het ontbijt helpen we samen met de rest van het gezin eerst bij het opdrijven van de schapen. Daarna kan de tocht beginnen.

In de vroege ochtend heeft Moeghi een aantal kamelen opgehaald en we moeten er echt aan geloven. Aan het begin van de tocht zeg ik nog tegen Bertus, dat ik hier dus helemaal niets mee heb, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik daar na een kwartier rijden (of varen op dat woestijnschip) toch op terug moet komen. Het is een zeer relaxte wijze van voortbewegen en de grap is dat zo'n kameel amper geluid maakt. Geruisloos bewegen we ons over de vlakte, waar de zon net aan kracht begint te winnen en weer nieuwe kleuren aanbrengt op het groen en de bergen om ons heen. Het is doodstil, echt doodstil. Soms hoor je een vogel, maar dat is dan echt achtergrond geluid. Mijn scepsis over de kameeltocht verdwijnt als sneeuw voor de zon. Een met de natuur, met het prachtige landschap, kan je zelf ook alleen maar stil worden. Het is in meerdere opzichten indrukwekkend en jammer genoeg duurt de tocht veel te kort. 

Bij onze Ger aangekomen worden we nog een keer bij Moeghi binnen gevraagd. We drinken een soort rijstbouillon en nemen afscheid van dit warme gezin.

We zetten onze reis voort. We rijden door de velden naar een asfalt weg in de richting van Ulaan Baatar. We lunchen in een restaurant: het blijft iedere keer spannend wat het gerecht zal zijn achter de onherkenbare tekens op de menukaart. Deze keer een goede keuze gemaakt.

We zijn op weg naar het Hustai National Park. Het is een bijzonder park waar nog een 360 tal Przewalski paarden in het wild leven. Als volleerde rangers crossen we door het park. We fotograferen marmotten en uiteindelijk vinden we ook de paarden. Het is lastig om ze van dichtbij te fotograferen. We doen wat pogingen, maar.... het zicht op deze beesten is in ieder geval schitterend. Met of zonder foto. Onvergetelijk en gaaf om ze te zien en ze in alle rust in hun prachtige omgeving bezig te zien.

Op de weg terug blijkt er een klein probleem te zijn. De Ger waar we zouden verblijven is bezet of afgebrand. Onze gids is er wat onduidelijk over: duidelijk is wel dat we er niet terecht kunnen. Het levert aan het einde van een lange dag een zoektocht op naar een slaapplaats. Na verschillende pogingen eindigen we bij een gezin die een kamer heeft waar 5 bedden in staan. We kunnen er terecht. Bertus past er net in (raakt met zijn hoofd het plafond) en gaat met de gastvrouw op de foto. Ze is ongeveer half zo groot. Het is eenvoudig, maar heeft wel wat en niet alleen vanwege het feit dat het er warm is en dat we licht hebben. Het hoort bij onze reis en we zijn blij dat we onderdak hebben. We drinken een glas Vodka, een biertje en eten wat pasta. Het was een lange dag. Het zal snel stil zijn in de kamer met de 5 bedden.

Wat een dag. Alweer een. Vanmorgen vroeg na het ontbijt met de eigenaar van de Ger een tocht te paard gemaakt. Het zijn kleine paardjes hier. Gelukkig. Zeker voor iemand die nog nooit op een paard heeft gezeten. Het is even wennen, maar uiteindelijk gaat zo'n beest nog luisteren ook en is het prachtig om je stapvoets of in draf door de prachtige omgeving voort te bewegen. We maken een tocht door het dal. Over rotspartijen, langs kadavers (dood vee laat men gewoon liggen voor de aaseters), boven ons vliegen de roofvogels en het sneeuwt nog licht. Voor mijn paard geldt overigens dat het al naar gelang het tempo omhoog gast, de winderigheid toeneemt. Het is net alsof ik op een brommer zit. Wat een geknal: aan een stuk door. Bertus die achter mij rijdt hoeft de komende weken zijn haar niet meer te föhnen in ieder geval. Het heeft meer dan 10 graden gevroren vannacht, maar daar merk je nu niets van. Los van het feit dat het nog een beetje sneeuwt en de wereld wat witter is geworden.

Na de tocht pakken we de spullen en trekken verder. Bedoeling is om naar de zandduinen te trekken. Dat gaat grotendeels weer 'off the road'. Door rivieren, kuilen en over rotspartijen. De chauffeur geeft geen krimp en wij dus ook niet. We hebben afgesproken dat we na de lunch even ergens gaan badderen. Tijdens de lunch hebben we even WiFi contact en kunnen we onze berichten en foto's versturen. Daarna op zoek naar het badhuis. Stel je er niet te veel van voor. Eigenlijk is het een plek waar je kunt douchen. Wel met super heet water en dat komt goed van pas na een paar dagen zonder elektra en zonder stromend water (de beek buiten beschouwing gelaten). En na de zweet partij van vannacht kan een beetje zeep sowieso geen kwaad.

We reizen door naar de zandduinen. Het is net of je de woestijn inloopt en dat doen we. Woorden als prachtig, bijzonder, ongelooflijk en onbeschrijfelijk heb ik al gebruikt. Ik beperk me nu tot dat wat het is: gewoon bergen zand, dat door de wind in allerlei vormen is geblazen. Je moet je er zelf maar de beelden bij vormen. We zitten een tijd op de rand van een duin, ademloos te kijken en te genieten van het zonnetje. We maken een korte wandeling (best zwaar door dat zand) en keren terug naar de auto. 

De tocht wordt vervolgd. Op zoek naar de nomade familie waar we zullen verblijven. Het duurt even voordat we hen gevonden hebben. Echt weg van de bewoonde wereld, weg van de wegen en zelfs van het zandpad. We rijden een half uur door de open ruimte en uiteindelijk vinden we de plek waar we zullen verblijven. Er. Staan 4 Gers. 2 voor het gezin en en 2 voor gasten. Voor de gids en de chauffeur een en Bertus en ik verblijven in het andere gastenverblijf. We drinken eerst thee met het gezin. Rond de Gers lopen voornamelijk schapen. Het geblaat van de lammetjes doorbreekt de stilte. 

Een van de zonen van deze nomade is onlangs sjamaan geworden. In de tent (je moet linksom binnen komen en mag zeker niet door het midden naar binnen/buiten lopen) nemen we plaats en krijgen we thee en een soort koekjes. Wij hebben wat cadeautjes bij voor de kinderen. Ze hebben een plek ingeruimd voor de sjamaan, een soort altaar en bij onze binnenkomst zien we dat ze er een geel doek voor laten zoeken, maar het heiligdom (zo zien we van de zijkant) is voorzien van dode beesten. Het ziet er toch indrukwekkend uit.

We maken nog wat foto's van de directe omgeving en onze gastheer en zijn kleindochter. Of het vanavond zo warm zal worden is nog maar de vraag. Ze stoken hier niet op hout, maar op mest. Wellicht is het vuur hiermee wat beter op acceptabel niveau te brengen. We begonnen vandaag met een paard en we eindigen met paardenmest. We zijn in Mongolië en bovenal.... we genieten enorm!

Voordat we gisteren naar bed gingen kwam de gids nog even naar onze Ger toe. We hadden ons net in onze slaapzakken gewrongen. Hij had een boomstam bij die hij nog even op de kachel wilde leggen. Dat ding ging met hangen en wurgen net de kachel in. Dat hebben we geweten: my goodness.... binnen 10 minuten liep het water van ons lijf, beelden van sauna Soesterberg kwamen weer naar boven. De slaapzak werd uitgetrapt en de deur van de Ger wagenwijd open. De hitte was ongekend. Omdat dit geen slapen zou zijn, thee gezet en nog maar wat gegeten. Toen de temperatuur wat begin te zakken, uiteindelijk toch maar gaan slapen. Deur dicht, slaapzak weer in. Prima.

De kachel is vervolgens in de nacht uitgegaan. En dat hebben we geweten: wat een kou. Het was echt verschrikkelijk. Vanmorgen vroeg ook wakker geworden van de kou. Veel te vroeg. De eigenaar van de tent (het nomade gezin waar we verblijven) was al aan het werk en heeft de kachel weer aangestoken. Buiten sneeuwde het, rond de tent staan Yaks, paarden en hangen donkere wolken. Het is prachtig. Minder was de gedachte dat ik door deze kou naar het gat in de grond moet, waar ze een paar planken overheen hebben gedaan. Ik zal het niet beschrijven, maar een combinatie van kou, heldhaftigheid, snelheid, goed mikken en het doen van de grote boodschap zouden zeker in de beschrijving voorkomen.

Het is wat lichte sneeuw geweest. Het landschap is opnieuw van kleur veranderd. Voor onze Ger staat een Yak te grazen. De nomade is zijn paard aan het zadelen en..... het onze. 

Vodka

We zitten aan de Vodka in onze eigen Ger. Een dagje kris-kras door het land achter de rug. Met de landrover Off-Road geweest. Maar dan ook echt van de weg af. Door berg en dal zullen we maar zeggen, door beken, rivieren, over rotsblokken: het was fantastisch. En niet allen vanwege de rit zelf. Die had me ook gestolen mogen worden. Maar hetgeen er aan je voorbij komt op zo'n dag: mijn vader zou zeggen dat het met geen pen te beschrijven is. 

Nu dus aan de Vodka, waarbij we de kachel fors hebben opgestookt. Bloedheet is het binnen inmiddels. We zitten met T-shirts nog te zweten. En dat komt echt niet door de Vodka. De deur van de Ger hebben we wagenwijd open gezet, terwijl de temperatuur buiten al weer richting vriezen gaat. Met een beetje fantasie is het zo naar buiten kijkend gewoon zomer. Vannacht heeft het echter ongeveer 8 graden gevroren. De sterrenhemel was onvoorstelbaar overigens: het is jammer dat je er geen foto van kan maken. Vanavond toch een poging doen. Wat voel je je klein bij die sterrenpracht en al die stelsels daar boven. Het is hier ook echt donker 's nachts. Hoewel..... de sterren zijn beter zichtbaar, maar geven ook licht...

We zitten in de 'middle of nowhere' (vlakbij Orkhon, voor de Google-Maps checkers), hebben geen electriciteit, geen WiFi (daarom wordt deze blog iets later geplaatst) en geen internet. Het is behelpen, maar eigenlijk helemaal niet. Het hoort er bij en het valt op hoe gemakkelijk je zonder kunt, hoewel we ons we wat zorgen maken over de batterij van onze camera.

Vanmorgen vroeg zijn we naar een klooster geweest. We hebben wat bij de jonge monniken gezeten en wat van de voorbereiding van de ceremonie van 11.00 uur mee gemaakt. Het is prachtig om te zien hoe die voorbereidingen worden gedaan. Met zorg, liefde en eerbied. De monniken komen een voor een binnen druppelen, de gebedsrollen worden gedraaid, mensen komen naar het klooster om een gift te laten registreren. Bertus doet dat ook. De registratie-monnik kijkt wat verbaasd, maar schrijft uiteindelijk de naam van Bertus (of iets wat daar op lijkt) in het grote boek. Ik schiet wat foto's. Het is bijzonder.

Het is zoals eerder gezegd, eigenlijk allemaal bijzonder. De lunch in een klein dorp na een paar uur cross the Country is dat ook. We stappen een afzichtelijk gebouwtje binnen. Het ziet er uit als een garagebox, er zitten geen ramen in, alleen de deur staat open en dat brengt licht van buiten naar binnen. Achterin staan 4 tafeltjes, met stoeltjes erom heen. Er ligt een menu kaart, waar je met galgje veel succes mee zou hebben, maar gelukkig bestelt de gids wat. De maaltijd is perfect. De thee om eerlijk te zijn niet te hachelen, maar beleefdheidshalve drinken we hem op.

Vervolgens weer het heuvellandschap in. We zien de eerste Yaks (of schrijf je Yakken?), we rijden over rotsen, door diepe gaten in dat wat een weg (een karrenspoor geeft meer comfort) zou moeten zijn, door plassen en rivieren. We zien besneeuwde bergtoppen, kuddes met paarden, schapen en ook veel Yaks. Het beeld om ons heen verandert keer op keer. Het land is grauw en dor, maar het eerste groen in verschillende tinten is zichtbaar. De zon en de wolken doen de rest en leveren een steeds wisselend spectrum aan kleuren en reliëf op. 

Uiteindelijk bereiken we de Orkhon watervallen. Die zijn bijna nog helemaal bevroren. Het is een ijsmuur, waar water uit spuit. Het is echt ontzettend mooi, zeker als je het land achter de waterval in ogenschouw neemt, waar je de bevroren rivier ziet en wat grazend vee. 

Na het eten nog even buiten onze Ger kijken. Het landschap is door de ondergaande zon weer volledig van kleur verschoten. Rond onze Ger houdt zich een kleine kudde Yaks op. Met de scherpe avondzon, levert het een surrealistisch beeld op. We gaan naar buiten en jagen de kudde wat op, om foto's te maken. Als volleerde herders jagen we ze een veldje tussen de rotsen in. We zijn in Mongolië en nu aan de Vodka. Morgen gaan we de woestijn in.... 

Het moest er natuurlijk van komen. Een dag vol problemen: Het kan natuurlijk niet allemaal vlekkeloos verlopen zo'n reis naar het oosten, maar het is wel een tegenvaller. Het begon natuurlijk vanmorgen vroeg al. Veel te vroeg wakker gemaakt in die trein. Om 5 uur, terwijl het nog donker was. Vervolgens naar dat guesthouse, waar we ons op konden knappen. Koud water (wel direct wakker tijdens de douche) en oud brood. Vervolgens meldde onze gids zich met de mededeling dat het programma overhoop moest, vanwege zware sneeuwval in het gebied waar we te paard door heen zouden trekken (misschien eigenlijk een geluk bij een ongeluk, maar enfin: dat doen we nu op de laatste dag). 

Het grootste probleem is eigenlijk direct na het vertrek met onze landrover ontstaan: we hebben iets van 360 km afgelegd, door een landschap dat niet te beschrijven en niet vast te leggen is op de foto. Ik ga het hier ook niet (of toch een klein beetje) proberen te doen. Aan het einde van de dag barstende hoofdpijn van alle indrukken, alle verhalen van onze gids, alle beelden van de vlakte. Het is prachtig en superlatieven doen geen recht aan wat we zien en zouden willen beschrijven. 

• Het zijn de vergezichten, het dorre landschap waar de lente met licht groen doorbreekt, 
• het zijn de hoeveelheden vee, de kuddes paarden, schapen, koeien en geiten, die verdeeld over de steppe grazend hun weg vervolgen, 
• het zijn de karkassen of kadavers van vee dat het het niet overleefd heeft en dat ze zomaar laten liggen, 
• het zijn de heilige plaatsen (Ovoo's), waar we linksom om heen moeten lopen en de zorgen achter kunnen laten, 
• het zijn de gekleurde linten, waar de betekenis van de kleur van linten zo prachtig is, 
• het zijn de herders die op hun paard de kudde bijeen houden, 
• het zijn de typische mongolen, met hun prachtige kleding, 
• Het zijn die idiote gaten in de grond (3 planken en een gat in het midden), die ze wc noemen
• Het zijn de gebedsrollen bij tempels die je met de klok mee moet draaien, zodat het gebed opstijgt
• het zijn de Gers waar wij vanavond ook in slapen, 
• Het zijn de roofvogels die boven de vlakte vliegen, jacht makend op de hamsters waar we er tientallen van zien, 
• het is het verhaal van Djenghis Kahn en de restanten van zijn rijk en misschien is het ook wel gewoon het land waar nu de elektriciteit is uitgevallen en we zo in het pikkedonker onze Ger moeten vinden, maar 
• Het is vooral het landschap dat iedere keer van kleur verschiet en qua vorm verandert

Vanavond slapen zoals gezegd in een Ger. Goed gegeten, net als vanmiddag in een soort wegrestaurant. Morgen verder. Waarschijnlijk: met hetzelfde probleem. We moeten er mee leren om gaan.

Het is 05.00 uur als we wakker worden gemaakt in de trein. Een beetje verdwaast kijk je om je heen. Het ritme van de trein is er nog steeds: buiten is het donker. Er brandt toch ook veel licht. We rijden over een immens rangeerterrein, industriegebied: dit is Mongolië. Tussen de fabriekshallen staan Gers (de tenten die als woonverblijf dienen). Een onwerkelijk beeld. 

We pakken onze spullen terwijl de trein langzaam Ulaan Baatar nadert. De volgende fase in een trip die steeds indrukwekkender wordt. Op het station worden we opgehaald door een chauffeur die ons naar een guesthouse zal brengen. Een soort jeugdherberg, waar we ons kunnen opfrissen en kunnen ontbijten. Ergens midden in de stad, die langzaam ontwaakt.

Het is even afzien: een koude douche (je bent wel direct wakker), droog brood als ontbijt (we raken er aan gewend) en een kop thee. Ook tijd om het eerste deel van deze blog te schrijven. De kans is erg groot dat we vanaf heden geen berichten kunnen versturen. 

Er staat ons wel wat te wachten. Vandaag reizen we naar Terelj, waar we turtle rock zullen bezoeken. We verblijven bij een nomadenfamilie en dat zal de komende dagen niet anders zijn. Wel iedere keer een andere familie. Morgen richting Khustal National Park en overmorgen naar Kharhorin en het Erdene klooster. Het is ook de bedoeling om naar de Orkhon waterval te reizen en naar de Mongol dunes: een tocht door de woestijn op een kameel. Volgens mij in totaal iets van 1700 km reisvertier. Op Google Maps moet je zelf maar even kijken hoe het er daar allemaal uit ziet...

Later meer.... en ook wat foto's

Wordt vervolgd....  (een cliffhanger dus)

We rijden weer. Op het moment dat ik dit schrijf al weer meer dan 500 km. De coupe is wat luxer dan de vorige. We zitten met z'n tweeën in de cabine. De rit zal deze keer maar 2 dagen duren. Het landschap verandert nu snel. Geen berkenbomen meer. Heuvellandschap, we rijden langs een rivier en zijn net de grotere stad Ulan-Ude voorbij. 

Gisteravond hebben we bezoek gehad van Rob en Maaike. Zij waren al vroeg hun coupe uit gejaagd door een oude dame die wilde slapen. Bij ons werd het wel gezellig. Pinda's, chips, vodka en reisverhalen. We hebben afgesproken dat Maaike vandaag jarig is. Een mooie aanleiding om er weer een feestje van te maken. Op weg naar de grens met Mongolië. We hangen ballonnen op en een ieder in de wagon komt haar feliciteren. Ze belooft om taart te gaan kopen, maar waar doe je dat?

Het land wordt kaler en kaler. Aan de riviertjes die we oversteken is te zien dat het ijs hier een meter dik is geweest. Van sneeuw of ijs is echter weinig meer te zien. Los van de blokken ijs die aan de oever liggen.

De dorpjes zijn stil en op het oog verlaten. Soms zie je een verdwaalde bewoner over de uitgestrektheid van het land kijken. Net als wij vanuit de trein. De huisjes zijn klein en de combinatie woning/stal schijnt qua interieur erg populair te zijn. Dat natuurlijk wel met koe of kalf in het woon- of stal deel. Vanuit de trein is het onderscheid niet goed te zien in iedere geval. Bertus schrijft zijn reisverslag en knipt en plakt daar de bewijsstukken bij. Het ontbijt bevat een tweetal hompen oud brood, met wat plakken CbiP (een soort kaas). Met de thee is het nog redelijk weg te spoelen.

We komen weer in het ritme van stil zijn, kijken, genieten en gesprekken voeren. Over het leven, de kerk, dat wat mensen daarin beweegt, dat wat de kerk soms in onbeholpenheid doet en halen herinneringen op over predikanten die in Vianen hebben hebben gestaan. Over aardigheden en eigenaardigheden. En steeds voel- en hoorbaar: het ritme van de trein met bijna elke tweede seconde het zo typische geluid van de wagon die over het spoor dendert. 

En het land dat aan ons voorbij trekt wordt uitgestrekter en uitgestrekter, we zien kinderen die naar school gaan, mannen op het ijs die vis aan het vangen zijn en militaire konvooien. Voor de kwaliteit van dit materieel hoeven we ons in geval van een conflict geen zorgen te maken. Het land, steppe-achtig, doet een beetje aan het wilde westen van Amerika denken, met de oude houten nederzettingen verspreid over de vlakte.

Bij de grens met Mongolië wordt de spanning in de wagon wat opgevoerd. De douane komt binnen en alle papieren worden nog een keer gecontroleerd, maar wel akkoord bevonden. Vervolgens worden we dringend verzocht om de trein te verlaten. We moeten ons twee uur in de middle of nowhere zien te vermaken. We lopen naar een paar huizen, dat ze een dorp lijken te noemen. 

Door een smal steegje en door lagen koeienstront en andere viezigheid proberen we in het centrum van het dorp terecht te komen. Los van hondengeblaf ontdekken we geen leven. Het dorp heeft ook een kerkje, maar dat is gesloten. Het is een gebouwtje dat zich slechts van de andere huizen en houten gebouwen onderscheidt, door het feit dat er een kruis op de poort staat. We verlaten over modderige paden het dorp. Het heeft ook al wel wat: iets van schoonheid in al de lelijkheid die je ziet. We ontdekken een café, waar we wat eten bestellen: dumplings oid.

Vervolgens nog een winkeltje en wat inkopen voor de rest van onze reis naar Mongolië. Terug op het station komen we tot de ontdekking dat van de 'grootse' Trans Mongolië Express' nog slechts een wagon over is. De onze. Er staat een grote groene Mongoolse loco voor. Eigenlijk is het een ontluisterende gedachte en het heeft iets zieligs en grappigs, maar het kan de pret niet drukken. 

We vieren de verjaardag van Maaike in de cabine van de buren. Onze andere buren zijn ook uitgenodigd. 4 Françaises, die met elkaar op reis zijn. We drinken thee, er is zelfs taart gekocht in dat kleine dorpje. Daarnaast limonade en borrelnootjes. Best braaf, maar wel gezellig.

Tijdens het feestje komt een Russische militair met een hond de wagon binnen. Het blijkt het begin te zijn van een zeer grondige controle. Er zijn meer russen en mongolen in onze wagon, dan reizigers. Tassen moeten gecontroleerd worden en ook de paspoorten. Glimlachen is er niet bij. Een foto maken ook niet. En dan te bedenken dat dit feestje straks in Mongolië nog een keer dunnetjes over gaat. Het hoort ook bij het ritme van ons reisavontuur: Mongolië, we komen er aan!

Om eerlijk te zijn krijg ik al schrijvende steeds meer het gevoel dat ik een ouderwets jongensboek aan het schrijven ben. Elke dag levert weer nieuwe verrassingen op, het avontuur wordt groter en groter: tenminste zo voelt het een beetje. Nog nagenietend van de dag van gisteren, vanmorgen wakker geworden in een ijskoud Listvyanka. Het ontbijt was weer overweldigend. Van rijstepap tot en met pancakes. En dan maar niets zeggen over de eieren, worstjes en het fruit dat op tafel werd gezet. Tijdens het ontbijt begonnen de eerste sneeuwvlokken te vallen. Een prachtig beeld vanachter de ontbijttafel. Wel wat onwerkelijk als je terug denkt aan de dag van gisteren. Het waait hard, de temperatuur is net onder nul en de sneeuw blijft liggen. Het landschap verandert in een witte wereld. Het is prachtig.

Het blijkt een sneeuwstorm te zijn of te worden. De elektriciteit valt uit in het hele dorp. We krijgen een telefoontje van onze chauffeur dat hij veel later zal komen: hij zit wat vast in de sneeuw. Wij maken wat foto's en pakken intussen onze koffers. Irkoetsk staat immers op het programma en van daaruit vanavond laat de trein naar Ulaanbaatar.

Veel later dan gepland komt de chauffeur binnen. Hij is zichtbaar ontdaan van de tocht naar onze chalet. In gebrekkig duits vertelt hij dat het een catastrofe is. Dat woord blijft hij maar herhalen. Voor ons is het een groot avontuur. De 70 kilometer door het sneeuwlandschap, slippend over de wegen op weg naar Irkoetsk. En daarmee wordt eigenlijk goed de tocht naar Irkoetsk beschreven. Bar en boos! Maar wel gaaf. En wat is het land dan mooi, de witte berken lijken ineens geel in het witte landschap, het ijs op de rivieren en beken laat duidelijk de scheuren zien. Op de gevoelige plaat is het amper vast te leggen. We genieten, terwijl Sergei, de chauffeur zijn auto on track probeert te houden. Dat lijkt te lukken en we bereiken met een 'Drs. P gevoel' Irkoetsk.

In Irkoetsk is het droog, sterker nog: de sneeuw verdwijnt voor de zon. Er liggen grote plassen op de weg, het straatbeeld wordt bepaald door smeltwater opspattende oude diesels. Ik vermoed dat 80% van de auto's de milieu zone van Utrecht niet in zou mogen. De stad Irkoetsk heeft iets van vergane glorie, maar wandelend door de oude straten zien we toch de fraaie stukken uit het verleden. Niet alle gebouwen overleven deze dag, want er is een grote brand en wij staan even te kijken bij de bluswerkzaamheden. Het lijkt wel of het niemand wat interesseert. Iedereen rijdt en loopt er aan voor bij. Wij schieten wat foto's.

De kerken zijn ook hier indrukwekkend. We bezoeken er velen, genieten van de stilte en de muurschilderingen, maken stiekem wat foto's en steken kaarsjes aan. Wat een een verschil met de ochtend: het zijn uitersten, de serene rust van de kerk en de mensen die daar komen bidden tegenover de sneeuwstorm van die morgen. Ik wordt overigens vermanend toegesproken door een dame, omdat ik met mijn benen over elkaar zit in de kerk. Ik moet mijn voeten naast elkaar zetten en zeker geen kruis met mijn benen vormen. Ik doe maar wat ze vraagt, hoewel het even duurt voordat ik haar door heb.

Het is fantastisch om tussen de moderne gebouwen het oude Irkoetsk te ontdekken. Prachtige en kleurrijke houten huizen. Erg fraai. Hetzelfde geldt voor de mensen. Soms zijn ze markant, sommigen kijken wezenloos voor zich uit (Vodka?), er zijn bedelaars, maar velen hebben een taak: in de kerk waar ze met liefde bloemen schikken, op straat waar ze vegen en sneeuw verwijderen, bij het klooster waar ze even lucht komen happen of bij de brand omdat ze gewoon heldhaftig willen zijn. Heldhaftig zijn zeker de gevallenen uit WOII. 

Vervolgens de wandeling naar het station. Over de brug en het zicht op de prachtige rivier. Op het station hebben we leuke gesprekken met een politie agent. Hij brengt ons naar de trein. Daar ontmoeten we ook Nederlandse reizigers. De vodka komt op tafel!

Na een een zwaar ontbijt (we worden echt goed verzorgd: een soort warme griesmeelpap, pancakes, en gebakken ei, zelf gemaakt drinkyoghurt en wat fruit) op weg naar het meer. We wandelen over het ijs, het is doodstil, er zijn amper mensen. Het is prachtig. Terwijl het leven wat op gang komt in het dorp, bekijken we het ritueel voor een school, waar alle kinderen per groep netjes in rijen staan opgesteld en naar een man in net pak (met allerlei medailles op z'n borst) luisteren. De kleinsten voorop, de oudsten achteraan. Ging dat vroeger bij ons ook niet zo op de lagere school (los van de medailles dan)? De klassen worden een voor een naar binnen geroepen. Mooi om te zien.

Hoogtepunt van de dag is de tocht met de hovercraft. Samen met 3 Russische dames (waarvan er een goed Engels spreekt), glijden we over het ijs, het dorp voorbij richting het beginpunt van de rivier Angara. De hovercraft schiet van het ijs het water over: spectaculair om te zien en mee te maken. Spectaculair zijn ook de zogenaamde Baikal robben die we zien. Helaas niet op de foto vastgelegd, maar het is mooi om ze aan de rand van het ijs in het water te zien zwemmen.

Op het ijs maken we nog foto's. Het kan ook niet anders. Het is indrukwekkend mooi en je blijft plaatjes schieten.

Restaurants zijn amper of niet geopend. Voor de lunch zijn we aangewezen op onze eigen inkopen. Het brood wordt in de winkel voor ons gesneden (3 cm dik), we kopen kaas en wat te drinken en zijn de koning te rijk. Uitzicht over het prachtige meer, op een bankje: stil zijn, eten en genieten van het uitzicht. 

In de middag wandelen we het dorp uit langs het meer. Iedere keer levert dat weer nieuwe vergezichten op, nieuwe plaatjes. Langs de weg wordt vis gerookt en verkocht. We wagen ons er niet aan. Dat doen we wel aan de thee in onze chalet. De gastvrouw komt met koek en we schrijven onze berichten in het zonnetje: het is 22 graden in de schaduw.... na de thee ook maar een koud biertje. Het is net vakantie.

Morgen gaan we Irkoetsk bekijken. Daar pakken we de trein naar Mongolië. Waarschijnlijk voorlopig even geen reisverslagen online....

De trein dendert door. Gisteren hebben we onze twee Russische vrienden uitgezwaaid. Zij vieren Pasen bij hun gezin. Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden. Wij zijn inmiddels uitgestapt in Irkoetsk. We hebben vanaf Moskou 5193km richting het oosten per trein afgelegd. 5 dagen in een kleine cabine, in een voortrazende trein. Ver van huis. De trein had gisteren zowaar wat vertraging. Dat gold niet voor de restauratie wagen: die leverde gewoon dezelfde maaltijd als de vorige keer. Vladimirov wist zelfs nog wat we de keer ervoor dronken. 

Het ritme van de trein zit inmiddels in alles wat je doet en zelf als de trein even stil staat, voel je de lichte kadans nog. Het land is inmiddels weer grauw, de lucht is grijs. De natte sneeuw maakt het beeld compleet. Het land wordt langzaam weer helemaal wit. Een witte Pasen? Hoewel het landschap van kleur verandert, lijkt de ijsregen het te winnen. Ik ben in ieder geval blij dat Lobke een sjaal voor mij gemaakt heeft.

Lezend, mijmerend en vaak met de blik op oneindig reizen we verder. Iedere keer nieuwe beelden en vergezichten. Zo verlopen ook de gesprekken, overigens. In gesprek over dat wat ons bezig houdt, over de gewone dingen van het leven, het werken bij de Rabobank, toekomstplannen, onze gezinnen en natuurlijk over onze reis. Soms zijn we uren stil en kijken alleen maar, dromen weg over dat wat zich in de kleine huisjes afspeelt, waar de eenzame voetganger over het modderige pad zich naar toe beweegt of dutten we gewoon wat. Het is de kadans van de trein, van het leven. Het maakt de reis bijzonder. Ik lees veel. Ook dat is bijzonder. Een indrukwekkend boek over de "zoon van de verhalenverteller"' die zijn vader achterna reist naar het Beiroet van de jaren 90. Bertus fotografeert veel en hoopt de ideale foto uit de trein te maken: geen sinecure vanwege de kadans en de continue beweging en hij schrijft veel in zijn reisverhalen boek.

En onze medereizigers? Die veranderen keer op keer hoewel de korte en vluchtige ontmoetingen wel wat van elkaar weg hebben. Gisteravond kwamen we in een "soort"  gesprek met een Rus in trainingspak: jonge vent, type bokser, kortgeknipt, 8 blikken bier (4 liter!) voor hem op tafel. Hij begint een gesprek dat snel stokt, omdat we elkaar niet begrijpen: z'n hele gebit bestaat uit goud. Lijkt een beetje op een slechterik uit een van de James Bond films, maar hij bijt gelukkig niet door. Iemand waar je geen ruzie mee moet krijgen, denken wij. Met het wegklokken van zijn bier veranderen zijn Russische woorden in blikken van verstandhouding. That's it (of hoe zeg je dat in goed Russisch?)!

We hebben ook een nieuwe reisgenoot gekregen bij ons in de coupe. Hij heet Slav, stelt zich netjes voor en spreekt voor de verandering geen woord Engels. Hij blijft wel in het Russisch doorpraten en zaken toelichten. We snappen er niets van en halen zelf ook maar de schouders op. We delen cola, chips en foto's. Hij is trots op zijn prachtige kids. Dat zijn wij ook en dat verbroedert.

In een soort ijsregen komen we aan in Irkoetsk. Een grote grauwe gruwelijke stad. Wat een armoe en wat een vergane glorie. Onze chauffeur staat ons al op te wachten. Sergei zal ons naar Listvyanka brengen. Aan het Baikal meer. Ik weet niet of het de gangbare route is, maar we rijden door mistroostige wijken. Flatgebouwen die wij sloopklaar zouden verklaren. Aan de schotels te zien en aan de was die (ondanks de regen) buiten hangt, zijn de flats nog bewoond. Het hoort bij het Rusland van vandaag, waar je naast nieuwe moderne gebouwen dit soort wijken ziet.

Met het naderen van het Baikal meer gaat de regen over in sneeuw. De sneeuw blijft niet liggen, maar de buien ontnemen ons het zicht op rivier, meer en belangrijker het tegenliggende verkeer. Sergei rijdt echter onverstoorbaar door. Bij onze chalet moeten we even klimmen, maar de ontvangst is ronduit hartelijk. Er ligt een gekleurd gekookt ei (het is tenslotte Pasen) en we krijgen warme thee. Onze kamer en belangrijker de douche en het scheerapparaat lonken. Na 5 dagen reizen en stinken zijn we daar hard aan toe. Het is en blijft een mooi avontuur en een prachtige reis! Vrolijk Pasen....

Walera en Walera

Advil doet wonderen. Vanmorgen met barstende koppijn wakker geworden. Of dat nu komt door het gevoel dat ik niet bij de verjaardag van mijn dochters kan zijn, of door de whiskey van gisteravond kan ik nog niet zo goed beoordelen. Het zal wellicht iets met het coupe-feestje te maken hebben. De Rus in ons compartiment was jarig en dat hebben we gevierd. Toch wel leuke lui die russen. Na de Trojka van gistermiddag is het ijs gebroken. De chocolaatjes kwamen op tafel, een soort Russische whiskey en wij brachten stroopwafels, pinda's en uiteindelijk noodles in. 

We maken kennis aan de hand van foto's en verhalen over ons werk, de gezinnen en de huizen waarin we wonen. Hoe toevallig kan het zijn. De een heet Walera en de ander ook. Het klinkt een beetje als Jansen & Jansen: Walera & Walera. De een is 37 en de ander 11 jaar ouder. Ze wonen in kleine huisjes ergens in een dorpje in de buurt van Ilanskaya. De houten keet op een foto, waar de 37 jarige Walera in woont is 2 ramen breed en biedt 55m2 woonruimte: nog kleiner dan ons gastenverblijf bij Het Vogelnest. De kinderen op de foto van de jongste Walera, vermaken zich er in ieder geval goed (zo blijkt uit de sneeuwfoto) voor zijn blokhut. 

De fles whiskey is nog niet leeg of de volgende komt op tafel. Een drankje met een hete peper in de fles. Pittig en meer dan 40% alcohol. Ik ben blij dat Bertus niet drinkt en helder blijft, ik doe nog even mee. Als blijkt dat de oudste van de twee Walera's  jarig is, tovert Bertus een paar ballonnen uit zijn koffer, een Rabo pet en een ring met bewegende ogen. Een verjaardagscadeau. Het is feest en de sfeer zit er goed in. Na de whiskey wordt uit een van de tassen een 3 literfles met bier getoverd. Er komen gerookte kippenpoten op tafel en wij delen onze mini sticks. Zelfs Bertus gaat aan het bier. Ik ben blij dat ik een kleine beker heb, want leeg betekent bijschenken. En na de 3 literfles, worden er achtereenvolgens nog twee 2 literflessen te voorschijn gehaald. Gelukkig met iets lichter bier. Als een blok geslapen in ieder geval. De lucht in de coupe vanmorgen, zal ik niet verder beschrijven, maar was om te snijden.

Het is vandaag stille zaterdag. Dat lijkt ook wel te slaan op de stationnetjes waar we stoppen. Uitgestorven dorpjes, stille perrons en steeds kleiner wordende huisjes: er lopen modderige weggetjes door het land, waar nog steeds resten sneeuw liggen. Het blijft bijzonder om het land aan je voorbij te zien trekken.

Walera en Walera reizen vandaag nog met ons mee. Het delen gaat door. Nu is het thee en Russische Nescafé. Die laatste is zeker niet verkeerd. Misschien komt dat omdat het de eerste koffie sinds het begin van de treinreis is. Walera en Walera doen tijdens het drinken van de koffie wel een wedstrijdje wie het hardst kan slurpen. De jongste Walera wint op punten. In die zin is het geen stille zaterdag, overigens.

Het is vrijdagmorgen, 9 uur plaatselijke tijd. Goede nachtrust gehad. We zagen het vannacht al. Een onbewolkte hemel: de bijna volle maan, verlichtte het landschap. Vlak, steppe-achtig en hier en daar wat bomen. Hoe raar het ook zal klinken en hoe vaak je thuis ook even naar de maan kijkt, het was een indrukwekkend schouwspel: die grote maan die dat vreemde landschap, diep in Siberië zo'n zilveren glans geeft. Nu is de hemel strakblauw, de zon schijnt, er liggen nog wat resten sneeuw en het vriest. Het land is uitgestrekt. Ons ontbijt bestond zojuist uit een aantal plakken droog, zuur en brokkelig brood met kaas. De bak thee doet wonderen en zorgt voor het wegspoelen. Gisteren hebben we nog even in de restauratie wagen gegeten. We bestelden alletwee wat anders, en kregen precies hetzelfde. Ons Russisch gaat dus niet vooruit. Hoewel het aanbod in de keuken door een steeds kleiner wordende voorraad wordt bepaald. Onze tas zit helemaal vol met noodles, dus dat zal het rantsoen voor de komende dagen zijn. We slapen nog steeds met z'n tweetjes in de cabine. Op de gang van onze wagon wisselen de bewoners en reizigers elkaar af. Het blijft lastig om contact te leggen, het begint met een knipoog en een blik van verstandhouding en later volgen dan wat woorden en gebaren die we niet van elkaar begrijpen. Het maakt de reis, los van het ritme van het spoor en het voorbij trekkende landschap zo bijzonder.

Gisterenavond stopte de trein even in Yekaterinburg. Een stad waar bijna 1,5 miljoen mensen wonen. Vandaag zijn het weer kleine dorpjes, hoewel Omsk volgens mij niet echt klein is, de langste stop zal vandaag in Novosibirsk zijn. Daar zal de trein iets van 52 minuten stil staan. Dan is de dag al weer voorbij overigens: Moskou tijd is dan 20.10, bij ons zal het dan 3 of 4 uur later zijn.

Vandaag een wandeling door de trein gemaakt. Wij reizen tweede klas en dat is al wat behelpen, maar er blijkt ook een derde klas te zijn. Vol met nors kijkende Russische mannen en vrouwen. Op elkaar gepropt.... en op de een of andere wijze stinkt het er nog meer dan in onze coupe. Vanuit de achterste wagon heb je overigens een prachtig zicht op het land en de rails die we achter ons laten. We rijden eigenlijk niet ver van de grens met Kazakhstan. Best een vreemd idee.

In Omsk krijgen we medereizigers in de cabine. Een wat oudere en een jonge man. Zij reizen mee naar Ilanskaya. Ongeveer 24 uur. Bertus zet direct Drs. P op: op weg naar Omsk. Hij vraagt of ze het nummer kennen. Los van het feit dat ze amper (lees: helemaal geen) Nederlands spreken, maken ze wel duidelijk dat ze het nummer ondanks het overduidelijke "Trojka hier en Trojka daar" 'niet kennen. Sterker nog: ze wekken de indruk het niet leuk te vinden.

Een moeizaam nachtje. Korte hazenslaapjes, veel "short stops" van de trein. Om half zes echt wakker. Het land is nog grauwer dan de omgeving rond Moskou. Het regent. Er liggen nog bergen sneeuw. Vaak zwart van de viezigheid. We rijden door industriegebieden, afgewisseld door dennen- en berkenbossen. De dorpjes zien er armoedig en in ieder geval mistroostig uit. Over de modderige paden lopen stroompjes regen en dooiwater, maar ook mensen die op weg zijn naar hun werk in de fabriek. Het is inmiddels half zeven in de morgen. Ik draai me nog maar een keer om en probeer wat te slapen.

Rond half 8 besluit om een lekker warm bad en een verkwikkende douche te nemen. Helaas kan ik mijn badeendje en de douchegel niet vinden en by the way: er is alleen maar een klein fonteintje (waar geen water uit komt) bij het toilet. Het wordt tanden poetsen met wat spa blauw en de deo. Het hoort er bij. Net als de ketel heet water waar we kokend vocht uit halen voor onze thee. We hadden brood gekocht gisteren en wat kaas en worst: kamperen in de trein. En het land dat aan ons voorbij trekt? Kleine dorpjes, smerige fabrieksterreinen en besneeuwde heuvels. We vorderen gestaag.... steeds verder naar het oosten...

Mijn eerste boek is uit. Boekje van Kim van Kooten. Het volgende is van Tommy Wieringa. Ander genre en het kost even moeite om er in te komen. Het ritme van de rails, het doet aan een nummer van Guus Meeuwis denken, maakt ook slaperig. Het winterlandschap, we reizen op dit moment door de Oeral, blijft onveranderd: sneeuw, berken en uit bouwvallen bestaande dorpjes. Voornamelijk besneeuwd. Een echte witte donderdag dus. Op het moment dat ik dit schrijf (hier is het dan 14.45 uur, in Moskou is het dan 12.45 uur en in Nederland is het 11.45 uur) zijn we op weg naar Perm (je moet er maar op Googles om te kijken waar het ligt). Daar zouden we dan om 13.43 uur moeten aan komen. Om het verwarrend te houden wordt in de trein en op de stations de Moskou tijd aangehouden. Dus bij aankomst in Perm is het in Nederland 12.43 uur en feitelijk is het in Perm dan 15.43 uur. De treinen rijden overigens precies op tijd. Kunnen ze in Nederland nog een voorbeeld aan nemen.

Vandaag woensdag 12 april staat alles in het teken van het halen van de trein. Om 13.50 uur vertrekt dat ding. Het is best spannend, want de praktijk heeft geleerd dat de informatieborden hier in Rusland niet te ontcijferen zijn en dat mensen die achter informatiedesks staan geen woord Engels spreken. 

Voordat we richting station vertrekken, doen we nog wat inkopen. Drinken, worst,  kaas en brood en maken we nog een wandeling naar de handcraft markt vlak bij ons hotel. Wat een kitsch wordt hier verkocht, wat een markt is hier gemaakt. Toch is het grappig 100-den marktlieden en kramen: en volgens mij zijn wij de enige toeristen. De meesten laten ons meesten echter ongemoeid, er wordt veel met elkaar gepraat, de markt wordt opgebouwd. Het is voornamelijk houtsnijwerk, maar de geur van aangebrand vlees verraadt dat je er ook kunt eten. We maken wat foto's. Een geestelijke gaat met wijwater van kraam naar kraam en prevelt wat zegeningen voor een vruchtbare handelsdag (denk ik) en de handel kan beginnen. Wij gaan naar het hotel om onze spullen te pakken. De taxi hebben we gereserveerd voor 11.30 uur. 1000 roebels gaat de rit kosten, dat weten we al.

Om 10 over 11 worden we gebeld door de receptie. De taxichauffeur is er, dus we vertrekken met volle tassen, koffer en rugtas.

In de gietende regen, die overgaat in natte sneeuw (het is bijna 0 graden) scheuren we door de stad. Grauwe gebouwen, grauw weer en grauwe mensen die ergens op staan te wachten of ergens naar toe moeten. De chauffeur moet een verre achterneef zijn van Max Verstappen, hoewel ook hij geen woord Nederlands spreekt.

Bij het station aangekomen is het opgehouden met zachtjes regenen. De locatie is zeer onoverzichtelijk, er zijn wel drie stations, en het is de vraag wel station wij moeten hebben. Het is druk en in de grauwheid van de massa vluchten wij naar binnen: een stationshal binnen.

Eerst maar oriënteren. Het klopt: de borden zijn onleesbaar. Het klopt verder ook: niemand spreekt Engels. Een unheimisch gevoel bekruipt mij: gaat dit goed komen? Achter de informatiedesk zit een dame die in uitstekend Russisch iets uitlegt. Wij proberen met iets minder goed Engels toch informatie los te krijgen. Dan schrijft ze iets op een briefje: 13.10. We vragen of dat het platform is en dat woord platform blijkt een woord te zijn dat erg op het Russische woord lijkt, want ze begint driftig te gebaren. Het blijkt een tijdstip te zijn. We kunnen het niet plaatsen. We hebben de tijd en lopen nog even over het perron. Een jonge man in sporttenue spreekt wel wat Engels en hoe toevallig het ook kan zijn: hij is vorig jaar in Holland geweest en heeft meegedaan met een lange afstand zwem competitie (en nog gewonnen ook). Hij helpt ons wat op weg en zegt dat met 13.10 en de vele Russische woorden wordt bedoeld dat de dame ons straks om die tijd naar het juiste perron gaat brengen. Dat is vriendelijk. Tijd voor koffie en die bestellen we. Om 13.10 uur krijgen we zonder woorden van de betreffende dame een nieuw briefje 13.20. We wachten braaf.... om 13.20 echter niemand te bekennen en we wandelen zelf maar weer naar buiten. Een gebarende dame achter het loket geeft de richting aan. Op perron 1 daar staat de trein. Onze trein. Het gaat beginnen.

Een Russische dame staat voor de deur van onze wagon (gelukkig spreekt ook zij goed Russisch en geen woord Engels), checkt het ticket en een andere dame begeleidt ons naar de coupe! We zijn de eerste in ons compartiment en dat blijft voorlopig zo: klokslag 13.50 uur vertrekt de trein. Het sneeuwt inmiddels, Moskou ziet er onherkenbaar somber uit en dat doet het landschap dat langzaam aan ons voorbij trekt ook. De volgende stop is over 3,5 uur in Rostov. Nog 5193 km naar Irkoetsk. Dat is een dag of 5 treinen....

We reizen door. Er ligt nog sneeuw langs het spoor. Het land lijkt wat minder bewoond. Kleine huisjes langs het spoor, vooral veel berkenbos. Het heeft wel wat. Precies op tijd komt de trein op de geplande stations aan. We eten vanavond in de restauratie wagen. Een paar aadrdappelen, een halve tomaat en een door gebakken stuk draadjesvlees. 

Bij de tussenstop die dan volgt stroomt het perron vol als we stoppen. Oude vrouwtjes met kinderwagens vol met etenswaar, plastic zakken met uitjes en zelfgebakken koeken. VIs wordt aangeboden en ook stapels met knuffels. Ondertussen wordt de trein gecontroleerd. Bij vertrek valt al snel de duisternis in. Wij zijn nog met z'n tweetjes in ons compartiment. Waarschijnlijk gaat dat voorlopig zo blijven. Mooi! We hebben een elektriciteitskabel gelegd om onze apparaten op te kunnen laden. De ductape van Bertus doet wonderen.

Na de eerste verkenning bij aankomst, stond voor vandaag een serieuze Moskou tour op het programma. Om 10.00 uur was de gids er om ons mee te nemen naar het centrum van de stad. Een kleine Russische dame die al 17 jaar groepen door Moskou heen leidt. De openingsvraag was of we aan het einde van de tour in het centrum zouden willen blijven of dat ze ons weer terug zou brengen naar het hotel. Dat reizen op weg naar de bestemming zou een spel van metro's, en eigenlijk het ontcijferen van gruwelijke stationsnamen en overstap plekken zijn. Na een uitleg van het systeem, besloten we voor de optie te gaan, waarbij we op eigen gelegenheid terug zouden reizen. Het was de opmaat voor een volle dag slenteren, fotograferen en prachtige gebouwen zien.

Het is indrukwekkend om dat metro systeem in te stappen. Wat een mensenmassa, wat een beweging en wat een drukte. Het metro systeem in Moskou is prachtig. Zeker als je er vanuit architectonisch perspectief naar kijkt. Wat een prachtige versierselen. Natuurlijk zijn ze erg sovjet achtig, maar eigenlijk maakt dat ze ook fraai. Het is in meerdere opzichten bijzonder.

Wat ook bijzonder was, was het feit dat het eerste wat we in de sardientjes coupe te horen kregen  'onvervalst' Nederlands was. Onvoorstelbaar. Een moeder met haar dochter op pad. Manlief ligt in een hospitaal in Moskou, voor een behandeling van 5 weken. Omdat ze in Nederland dergelijke behandelingen niet uitvoeren. Even slikken, maar zo gaat dat tegenwoordig.

Maar dan de tocht door de stad. Het is te veel om op te noemen. Het prachtige Bolstoi theater, het rode plein, de hoofdstraat, die naar St. Petersburg leidt, de (wisseling van de) wacht bij het Kremlin, het bijzondere winkelcentrum aan het rode plein, het Kremlin zelf, de St. Basil's Cathedral (om het maar eens in goed Russisch te zeggen), de politiemannen, de militairen, de schoolklas die voor het graf van Lenin opgesteld staat, de bedelaars, de brug waar oppositieleider Boris Nemtsov is doodgeschoten, de andere kerken, het parlementsgebouw, het oude gebouw van de KGB..... we zijn er allemaal langs gelopen. De basiliek en de kerken natuurlijk ook bezocht. Wat een prachtige beelden, schilderijen en atmosfeer. Een kaarsje aangestoken en stil geworden bij het vocale geweld van 5 mannen die even de bas en bariton zongen. Een dag van hoogtepunt, naar hoogtepunt. Daar hoort het bezoek aan het Kremlin natuurlijk ook bij. De vlag hing uit, maar dat wil niet zeggen dat Poetin er was. Er was wel hoog bezoek uit Amerika.

Rond een uur of 3 pizza gegeten, omdat we de lunch gewoon waren vergeten. In een restaurant onder de grond en een prachtige klok, die als een koepel in 24 uur rond draait. Moskou heeft het!

Wat Moskou ook heeft is een prachtig metro systeem. Daar begon dit reisblogje al mee. Het eindigt er ook mee. Het sluitstuk van de lange dag was een rondje metro stations. Lijn 5 nodigt daar ook wel toe uit. Elk station waarvan uitstapt is eigenlijk een museum. Je blijft fotograferen! 

Morgen reizen we verder. Dan nemen we de trein naar Irkoetsk. Voorlopig de komende 5 dagen WiFi, geen bereik en geen updates. Het avontuur gaat nu echt beginnen.

Van voorbereiding tot vertrek: over sokken, stenen en religie

We zijn onderweg. Het had wel wat voeten in de aarde, overigens. Op zondag het gebruikelijke gedoe rond de vulling van de rugtas. Het spul dat al op stapels was klaargelegd, past er niet in. Je kunt het verwachten. Het blijft ook puzzelen. Winterse kleding of toch lente en zomer tenue? De combinatie zorgt in ieder geval voor een vorm van "overload". Terwijl op zondagmiddag rond het Vogelnest de mussen van het dak vallen, legt dochterlief de laatste hand aan een sjaal. Die moet ook mee en natuurlijk om. 

Met wat hangen en wurgen en vooral proppen en duwen krijg ik de rugtas toch dicht. Maar dan toch een lichte vorm van paniek.... waar zijn de speciale sokken, die in mijn bergschoenen zo lekker dragen en die ik speciaal gekocht heb. Nergens te vinden en ik had bedacht ze tijdens de heenreis aan te trekken. De bergschoenen passen immers niet in de koffer. De kast overhoop, de kamer nog een keer onderste boven (ik weet zeker dat ik ze in mijn handen heb gehad), de schuld natuurlijk bij vrouwlief leggen, die zoals gewoonlijk rustig blijft en de boel in ogenschouw neemt: "heb je ze niet al ingepakt, lieverd?". Ik roep neen en ga nog eens in de badkamer kijken. Dan toch maar de rugzak weer open en je mag 1 keer raden..... met schaamrood op de kaken, maar ze zijn terecht.

Maandagmorgen vroeg de wekker, een douche en samen met Irene naar Bertus en Petra. De sfeer zit er goed in: de reis gaat beginnen. We zijn nog niet op de snelweg of naast mij op de stoel begint Bertus wat te kermen. "Het gaat wel over, het zijn de zenuwen....", maar het kermen neemt toe en bij Amsterdam moeten we de auto even aan de kant zetten. Even op adem komen. Mijn reisgenoot is lijkbleek, het zweet staat op het voorhoofd en de pijn is gruwelijk. Dit gaat helemaal fout, bedenk ik nog, maar na wat water een toiletbezoek lijkt de pijn wat te zakken. Toch maar door naar Schiphol. Onderweg gaat het weer helemaal mis. We parkeren op Schiphol, maar in mijn hoofd spoken al gedachten over de annuleringsverzekering. Bertus heeft het zwaar. We besluiten naar de eerste hulppost te gaan. Een korte diagnose en wat onderzoek verder: nierstenen! My goodness.... wat nu? Daar gaat de reis. We zijn nog geen 50 km van huis? Diclofinac (in spuitvorm) is blijkbaar het wondermiddel. Die steen kan er maar op een manier uit, dus.... je kunt reizen, maar bereid je maar voor op.... de medicijnen werken, de pijn zakt wat weg. We kunnen de bagage gaan wegbrengen. Kort overleg met Petra: we gaan! 

Het avontuur is begonnen. Natuurlijk zit er teveel in de koffers en moeten we deze wat leeghalen, maar... om kwart voor 12 kunnen we conform plan vertrekken. We zijn net op tijd bij de gate. Kunnen eigenlijk direct aansluiten... Moskou, we komen er aan.....

De vlucht verloopt voorspoedig. We hadden wat extra ruimte bijgekocht. Alle beenruimte en geen passagier naast je. 

Dicht bij Moskou, wordt duidelijk dat er nog ijs op meren en rivieren ligt. Het land ziet er nog grauw uit. Geen lente. En dat voel je als we via de bekende slurf naar de gate lopen. Luchthavens zijn overal hetzelfde. Hier natuurlijk ook. Het verschil zijn de teksten: onleesbaar. Gelukkig soms nog wel wat Engelse vertalingen. 

Bij de grenscontroles merken we iets van de lompheid van sommige russen. We staan netjes te wachten op de paspoort controle, maar diverse mensen dringen voor en dat maakt de wachttijd er zeker niet korter op. We worden op de,luchthaven opgehaald. Nog even geld pinnen en we kunnen los. Dat neemt de taxichauffeur wel heel letterlijk. Over vluchtstroken, snijdend en met een hoog tempo zet hij zijn (of onze) bolide in de file. Het is in Moskou een uur later. Hier is de avondspits al begonnen. 

We halen levend ons hotel in de buitenwijk. Een knots van een gebouw. Foeilelijk, maar dat waren eigenlijk heel veel flatgebouwen waar we langs reden. Het hotel ligt vlak bij het kleine Kremlin, waar de grootste markt van Moskou wordt gehouden. Een bijzondere plek. Fotogeniek is het zeker. Of het echt is, weet ik niet. Dat is de orthodoxe mis wel, waarin we terecht komen. Mensen met kaarsjes aan luisteren naar de geestelijke. Wij wachten bescheiden en kijken stil toe. 

Terug in het hotel: eten. In het restaurant heeft zich rond een tafel een groep joodse russen gezet. De mannen vouwen van papieren servetjes een keppeltje en de dames zetten een lied in. De groep blijkt groter dan verwacht. Ze voeren een soort ceremonie op, waarbij gesproken teksten liederen elkaar afwisselen. Bijzonder...., bijzondere mensen in een bijzonder land. Onze bijzondere reis is begonnen. Morgen naar het Kremlin. 

Vandaag een dag naar Woerden. Een informatiebijeenkomst over onze reis naar Mongolië. Het zal ongetwijfeld een gebrek aan mijn opvoeding of opleiding zijn, maar ik wist niet dat Woerden zo groot was en zelfs een kasteel heeft. Midden in het centrum. Prachtige kerken. Best een leuk centrum voor een wandeling op zaterdagmiddag met dit prachtige weer. Je zou je haast afvragen waarom je verre reizen moet maken om mooie dingen te zien. Maar enfin: we kwamen niet voor de typische Hollandse kneuterigheid en geveltjes. Toch voor iets anders: De reis.... dat was ons doel. Tja en hoe werkt het dan: je hebt wat gelegenheid om vragen te stellen (die kans volledig benut), wat materiaal te lezen en naar een presentatie te luisteren en te kijken over de trein, Irkutsk, Mongolië en Peking. Er is veel over te vertellen, er is straks veel te zien. Nog een week of 6. Aftellen naar begin april. De meeste toeristen vertrekken pas later in het jaar. Wij zullen het moeten (en gelukkig: mogen) doen met de laatste kou van de winter, een bevroren Baikal meer en minder toeristen. Beter kan je het niet hebben. We zijn aan het aftellen in ieder geval....